Toxoplasma là một loại ký sinh trùng có thể gây nhiễm trùng ở người. Khi mang thai, nếu người mẹ bị nhiễm Toxoplasma, ký sinh trùng này có thể lây truyền sang thai nhi, gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.Vì vậy, việc hiểu rõ về loại ký sinh trùng này và các biện pháp phòng ngừa là vô cùng quan trọng đối với các bà mẹ mang thai.
Nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma là gì?
Đây là bệnh nhiễm trùng do ký sinh trùng đơn bào có tên là Toxoplasma gondii gây ra, thường được tìm thấy ở các loài động vật máu nóng như chim, động vật có vú. Toxoplasma gondii xuất hiện trên toàn thế giới và có thể tồn tại trong thời gian dài (lên đến cả đời) trong cơ thể con người và các loài động vật khác. Số liệu thống kê cho thấy có tới khoảng 1/3 dân số trên thế giới ít nhất một lần bị phơi nhiễm với loài ký sinh trùng này.
Nguyên nhân dẫn đến nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma
Bạn có thể bị nhiễm Toxoplasma qua những con đường sau:
Ăn thực phẩm bị nhiễm: Ăn thịt chưa nấu chín, thịt bị ô nhiễm (đặc biệt là thịt lợn, thịt cừu và thịt nai) hoặc động vật có vỏ (như hàu, sò và trai). Ngoài ra trong rau xanh, trái cây chưa được rửa sạch, thực phẩm bị ô nhiễm bởi dao, thớt dụng cụ nhà bếp,.. cũng chứa ký sinh trùng dẫn tới nhiễm ký sinh trùng tự nhiên.
Lây truyền từ động vật sang người: Mèo đóng vai trò quan trọng trong sự lan truyền của bệnh Toxoplasmosis khi chúng bị nhiễm bệnh do bản năng ăn các loài động vật gặm nhấm, chim hoặc động vật nhỏ khác và chúng ta vô tình tiêu thụ ký sinh trùng đó thông qua việc tiếp xúc với phân mèo hoặc đất bị ô nhiễm có chứa Toxoplasma.
Lây truyền từ mẹ sang con (bẩm sinh): Khi người mẹ mới bị nhiễm bệnh ký sinh trùng có thể lây truyền qua nhau thai sang thai nhi, gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho trẻ.
Các phương thức lây truyền khác : Bệnh nhân được ghép tạng bị nhiễm bệnh hoặc truyền máu bị nhiễm bệnh (mặc dù điều này rất hiếm).
Ai có nguy cơ nhiễm Toxoplasma?
Ký sinh trùng này được tìm thấy trên khắp thế giới và bất kỳ ai cũng có thể bị nhiễm bệnh. Nguy cơ mắc bệnh do Toxoplasma gây ra bao gồm những yếu tố ngăn cản hệ thống miễn dịch chống lại nhiễm trùng như:
Những phụ nữ mang thai
Những người bị suy giảm miễn dịch như: Người nhiễm HIV/AIDS, đang điều trị ung thư bằng hóa trị hoặc xạ trị, người dùng thuốc ức chế miễn dịch, người ghép tạng… Hệ miễn dịch suy yếu khiến cơ thể khó chống lại sự xâm nhập của ký sinh trùng.
Trẻ sơ sinh được sinh ra từ những bà mẹ mới bị nhiễm Toxoplasma gondii trong hoặc ngay trước khi mang thai.
Người làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp: Những người làm việc tiếp xúc trực tiếp với đất, phân động vật, đặc biệt là phân mèo, có nguy cơ cao nhiễm bệnh.
Triệu chứng của nhiễm Toxoplasma khi mang thai
Bệnh không tiến triển ở người khỏe mạnh vì cơ thể mỗi người đã có hàng rào bảo vệ. Tuy nhiên, với những người có đề kháng kém và đang mang thai thì ký sinh trùng sẽ tấn công mạnh, gây nên những tổn thương nặng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của thai phụ. Sau khi xâm nhập vào cơ thể từ 1-2 tuần, một số người có thể có các triệu chứng giống như cúm, bao gồm:
Sốt.
Hạch bạch huyết sưng có thể kéo dài trong nhiều tuần.
Đau đầu
Đau họng
Đau nhức cơ bắp.
Phát ban trên da.
Các vấn đề về mắt như giảm thị lực, nhìn mờ
Vì các triệu chứng này khá chung chung, nên rất khó để người mẹ tự nhận biết mình đã bị nhiễm Toxoplasma. Do đó, việc đi khám thai định kỳ và làm các xét nghiệm theo chỉ định của bác sĩ là vô cùng quan trọng.
Nhiễm Toxoplasma sẽ ảnh hưởng đến thai kỳ như thế nào?
Theo trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), tỷ lệ lây nhiễm bệnh từ mẹ sang thai nhi là 15% ở 3 tháng đầu, 30% ở 3 tháng giữa và 60% ở 3 tháng cuối. Tuy nhiên, mức độ nguy hiểm cho trẻ còn tùy thuộc vào thời điểm người mẹ bị nhiễm nhất là ở giai đoạn 3 tháng đầu của thai kỳ.
Nhiễm bệnh Toxoplasmosis bẩm sinh khi còn trong bụng mẹ, trẻ sinh ra có thể có triệu chứng tổn thương ở các cơ quan nội tạng, não bộ và mắt như:
Động kinh
Gan và lá lách to, giảm tiểu cầu, tăng bilirubin máu
Vàng da và mắt, nhiễm trùng mắt…
Sẩy thai
Thai lưu
Sinh non
Nguy cơ não úng thủy
Tuy nhiên trong một số trường hợp trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh không có triệu chứng rõ rệt khi sinh ra, nhưng có thể phát triển các triệu chứng nghiêm trọng sau này khi bước vào độ tuổi thiếu niên như:
Nhiễm trùng mắt
Nguy cơ mù lòa
Chậm phát triển trí tuệ
Giảm thính lực
Vì vậy kể cả khi em bé sinh ra bình thường thì bạn cũng cần theo dõi sự phát triển của bé vì các ảnh hưởng có thể biểu hiện rõ ràng hơn sau này.
Làm sao để nhận biết có bị nhiễm Toxoplasma hay không?
Chẩn đoán bệnh sớm là biện pháp bảo vệ thai nhi tối ưu để tránh các nguy cơ biến chứng nguy hiểm khi mẹ bị nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma. Trong tam cá nguyệt đầu, các bác sĩ sản khoa sẽ đề nghị thực hiện chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra về tình trạng nhiễm ký sinh trùng này (Toxoplasma IgM và Toxoplasma IgG). Nếu kết quả IgM dương tính nghĩa là bạn đã nhiễm bệnh. Lúc này, bạn cần thông báo ngay với bác sĩ theo dõi sức khỏe của mình trong thai kỳ để được hướng dẫn cách điều trị giảm thiểu nguy cơ gây hại cho thai nhi.
Phương pháp điều trị nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma là gì?
Phụ nữ mang thai nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma sẽ được theo dõi và điều trị bằng thuốc kháng sinh để hạn chế nguy cơ lây nhiễm cho thai nhi với liều lượng phù hợp để vừa bảo vệ mẹ vừa không để ảnh hưởng đến thai nhi. Với trường hợp thai nhi đã bị nhiễm Toxoplasma và bệnh diễn tiến nặng, gây úng não thủy hoặc các vấn đề về não, mắt,… tùy thuộc theo mức độ bác sĩ sản khoa có thể buộc cân nhắc đề nghị thai phụ đình chỉ thai kỳ.
Biện pháp phòng ngừa nhiễm Toxoplasma hiệu quả
Hiện nay vẫn chưa có vaccine phòng ngừa nhiễm ký sinh trùng Toxoplasma, vì vậy phụ nữ trong thời kỳ mang thai nên chủ động phòng ngừa thông qua những cách sau:
– Về thực phẩm:
Ăn các thức ăn được nấu chín kỹ. Tuyệt đối không ăn các thực phẩm được chế biến sơ sài, không đảm bảo an toàn như: tái, nhúng lẩu, tiết canh, sushi, hàu sống, trai hoặc sò chưa nấu chín.
Sử dụng nhiệt kế thực phẩm để đảm bảo thực phẩm được nấu ở nhiệt độ bên trong an toàn.
Gọt vỏ hoặc rửa sạch tất cả các loại trái cây và rau quả trước khi ăn, vì ký sinh trùng thường có trong đất.
Rửa tất cả các loại thớt và dao bằng nước nóng và xà phòng sau khi sử dụng.
Tránh uống nước chưa qua xử lý.
Không uống sữa chưa tiệt trùng.
– Về thú nuôi (mèo):
Tránh thay đổi mèo. Nên giữ mèo trong nhà để tránh chúng săn bắt các loài động vật khác vì điều này sẽ giúp giảm nguy cơ mèo bị nhiễm Toxoplasma
Cần thay đổi hộp cát hàng ngày vì ký sinh trùng Toxoplasma có thể lây nhiễm cho người trong vòng từ 1 đến 5 ngày sau khi nó được thải ra trong phân mèo. Che đậy hoặc bao phủ những hộp cát để ngoài.
Cho mèo ăn thức ăn khô hoặc đóng hộp, chế biến sẵn, không cho ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín.
Không nhận nuôi hoặc tiếp xúc với mèo hoang, đặc biệt là mèo con. Không nhận nuôi mèo mới khi bạn đang mang thai hoặc bị suy giảm miễn dịch.
Mang găng tay khi làm vườn và trong khi tiếp xúc với đất hoặc cát vì bạn có thể bị nhiễm phân mèo có chứa Toxoplasma. Rửa tay bằng xà phòng và nước sau khi làm vườn hoặc tiếp xúc với đất hoặc cát.
Hy vọng qua những chia sẻ phía trên các chị sẽ có được một cái nhìn khách quan về việc tự bảo vệ sức khỏe của bản thân của mình để có được một thai kỳ khỏe mạnh. Hãy chia sẻ bài viết này đến với những bạn bè và người thân xung quanh bạn nhé!
