Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng thiết yếu cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cho con bú sữa mẹ không những cung cấp nguồn dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của bé mà còn làm tăng gắn kết tình cảm giữa mẹ con. Bài viết này nhằm cung cấp thêm thông tin về các thành phần dinh dưỡng có trong sữa mẹ, lợi ích của việc cho con bú sữa mẹ, chế độ dinh dưỡng của mẹ trong thời kỳ cho con bú.
1. Sữa mẹ được sản xuất như thế nào?
Sữa mẹ là sữa tươi được tiết ra bởi các tuyến nằm trong vú. Trong thai kỳ, các nang tuyến sữa phát triển mạnh, sẵn sàng cho nhiệm vụ sản xuất sữa sau sinh. Nếu cho bé bú đúng cách, động tác trẻ bú mẹ tạo nên xung động cảm giác từ núm vú, kích thích tuyến yên tiết ra hormone là Prolactin và Oxytocin vào máu mẹ.
- Prolactin là hormone tiết sữa: kích thích tế bào tuyến vú tạo sữa và ức chế rụng trứng.
- Oxytocin là hormone tiết sữa. Khi bạn cho con bú, các tế bào thần kinh gửi tín hiệu đến tuyến yên trong não để giải phóng oxytocin. Oxytocin làm cho các cơ xung quanh tuyến vú của bạn co lại. Các tuyến co bóp và ép sữa mẹ vào ống dẫn sữa.
Những ngày đầu sau sinh, sữa mẹ tiết ra có thể ít, nhưng nếu cho trẻ bú mẹ hoàn toàn thì vẫn đủ cho nhu cầu của trẻ, từ từ lượng sữa mẹ cũng sẽ được tiết ra nhiều hơn đáp ứng cho sự phát triển của trẻ.
2. Thành phần dinh dưỡng có trong sữa mẹ
Sữa mẹ chứa đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết như: chất đạm, chất béo, đường, tinh bột, các acid amin, vitamin và khoáng chất mà không loại thực phẩm nào có thể thay thế được.
Đặc biệt, trong sữa mẹ có các chất khác như:
- Casein – một chất đạm đặc biệt giúp ngăn chặn bệnh tiêu chảy, nhiễm trùng hô hấp, viêm tai và dị ứng.
- Chất sắt dễ dàng cho bé hấp thụ.
- Vitamin C giúp bé hấp thụ sắt.
- DHA – Docosahexaenoic Acid giúp phát triển não và mắt.
- Lipase – giúp bé tiêu hóa và hấp thụ các chất béo.
- Lactose giúp phát triển não bộ và thần kinh, điều hòa sinh khuẩn trong ruột.
- Amylase giúp tiêu hóa tinh bột.
3. Lợi ích của việc cho con bú sữa mẹ
Đối với bé:
- Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng.
- Giúp bé phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần
- Dễ tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất.
- Kích thích sự phát triển trí não.
- Tăng cường sức đề kháng.
- Phòng ngừa mắc các bệnh về hô hấp, tiêu hóa.
Đối với mẹ:
- Cho bé bú ngay sau sinh sẽ giúp cơ thể người mẹ tiết ra chất oxytocin giúp tử cung của mẹ co hồi tốt, giảm lượng máu mất sau sinh
- Tăng cường tình cảm mẹ con.
- Phòng tránh nguy cơ tắc tia sữa vì khi bé bú mẹ sẽ tạo dòng sữa liên tục.
- Chậm có kinh trở lại và ngừa thai tự nhiên nếu nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn.
- Không tốn thời gian pha chế và bảo quản.
- Không tốn chi phí mua sữa.
4. Nguyên tắc nuôi con bằng sữa mẹ
- Cho bé bú mẹ sớm trong vòng 1 giờ đầu sau sinh để bé tận hưởng nguồn sữa non từ mẹ.
- Cho bé bú đúng cách, bú theo nhu cầu và bú mẹ hoàn toàn trong vòng 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng tuổi hoặc có thể lâu hơn.
- Bú mẹ hoàn toàn là chỉ bú sữa mẹ, không bổ sung thêm bất kỳ thức ăn, nước uống nào khác cho bé.
- Cho bé bú theo nhu cầu vào cả ban ngày và ban đêm.
- Nếu bé ngủ quá 4 giờ liên tục cần đánh thức bé dậy để bú mẹ.
- Không nên cho bé ngậm vú giả vì bé sẽ quen và dễ bỏ vú mẹ.
- Trường hợp bé không bú trực tiếp vú mẹ do các bệnh lý bẩm sinh của bé thì mẹ vắt sữa ra và cho con bú theo hướng dẫn của nhân viên y tế.
5. Làm thế nào để mẹ có đủ sữa cho con
- Cho bé bú sớm và bú đúng tư thế.
- Nên cho bé bú lần lượt từng bên vú, khi hết sữa bên vú này mới chuyển sang vú bên kia để đảm bảo trẻ được bú cả sữa đầu và sữa cuối.
- Cho bú mẹ hoàn toàn cả ban ngày và ban đêm.
- Khi cho bé bú xong, nếu ngực mẹ còn căng sữa thì mẹ nên vắt ra để trữ lại và sử dụng sau.
- Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng.
- Nghỉ ngơi, tránh căng thẳng.
6. Chế độ dinh dưỡng của mẹ trong thời kỳ cho con bú
- Cần bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng như: tôm, cua, cá, trứng, sữa, thịt, rau xanh và trái cây…. (không ăn kiêng quá mức).
- Ăn thức ăn đã chế biến chín, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm
- Hạn chế ăn các thức ăn có nhiều gia vị.
- Không sử dụng các chất kích thích như: rượu bia, café, trà đậm, nước ngọt, trà sữa…..
- Uống nhiều nước (> 2 lít/ ngày), tốt nhất là nước đun sôi để nguội.
- Không sử dụng các thuốc hoặc thực phẩm chức năng để có nhiều sữa khi không có sự đồng ý của Bác sĩ
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho sự phát triển toàn diện của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Quá trình nuôi con bằng sữa mẹ có một số khó khăn và trở ngại ban đầu, vì vậy vai trò của người chồng và gia đình là vô cùng quan trọng để hỗ trợ và đồng hành cùng bà mẹ. Hãy để con mình được hưởng những dinh dưỡng quý giá nhất từ sữa mẹ nhé!
