Vàng da sơ sinh là hiện tượng khá dễ gặp ở trẻ và thường gặp ở trẻ sinh non. Trong dân gian, tắm nắng từ lâu đã được truyền tai nhau như một phương pháp hiệu quả để giảm vàng da. Nhưng liệu tắm nắng có thực sự giúp ích? Chúng ta cùng tìm hiểu về vàng da, tắm nắng và các phương pháp điều trị vàng da.
Hiện tượng vàng da ở trẻ sơ sinh
Đây là tình trạng do mức bilirubin trong máu của trẻ tăng cao khi các tế bào hồng cầu tự phân hủy và tái tạo liên tục mà không theo một quy luật vốn có dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời.
Vàng da thường xuất hiện đầu tiên ở mặt và sau đó lan xuống ngực, bụng và cuối cùng là tay chân. Chúng ta có thể kiểm tra dấu hiệu vàng da bằng cách cơ bản là dùng ngón tay ấn nhẹ khoảng 5 giây vào vùng da ở trán, mũi, xương ở ngực, hông, đầu gối….Nếu vùng da bị ấn có màu vàng sau khi thả ngón tay ra là da trẻ bị vàng.
Ngoài ra hiện tượng vàng da ở trẻ cũng có thể do nhiễm trùng, bầm tím khi sinh, di truyền.
Hình ảnh thể hiện sự khác biệt trẻ bình thường và trẻ bị vàng da
Nguyên nhân và phân loại vàng da sơ sinh
Có nhiều nguyên nhân gây ra vàng da ở trẻ sơ sinh, thường gặp nhất là vàng da do tăng bilirubin gián tiếp trong máu.
Khoảng 60% trẻ đủ tháng và 80% trẻ non tháng bị vàng da trong tuần đầu sau sinh, bao gồm vàng da nhẹ và vàng da nặng:
Vàng da nhẹ: là tình trạng da của trẻ chuyển thành màu vàng ở mặt, ngực và xuất hiện sau 24 giờ tuổi. Trẻ vẫn khỏe, bú tốt, thường tự khỏi sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng.
Vàng da nặng: da của trẻ chuyển màu vàng sậm, lan đến cẳng chân, bàn chân, bàn tay, xuất hiện trước 24 giờ tuổi kèm theo các dấu hiệu thần kinh như bú kém, bỏ bú, li bì, khóc thét, mất phản xạ bú, gồng ưỡn người, hoặc co giật.
Tắm nắng và hiệu quả trong việc điều trị vàng da
Tắm nắng hay còn gọi là phơi nắng là việc cho cơ thể trẻ tiếp xúc với ánh sáng mặt trời nhằm sử dụng ánh sáng xanh có cường độ cao để điều trị vàng da. Tuy nhiên, cường độ ánh sáng xanh cao nhất vào buổi trưa và thấp nhất vào sáng sớm và chiều muộn.
Bên cạnh đó, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) khuyến nghị không để trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều khi tia UV mạnh nhất. Các tia này có thể gây bỏng da, mất nước, lão hóa và nguy cơ ung thư da cho trẻ.
Như vậy, với cách đem trẻ ra phơi nắng thông thường 15-20 phút vào mỗi buổi sáng là hoàn toàn không có hiệu quả trong việc điều trị vàng da. Tuy nhiên, chúng ta có thể sử dụng ánh sáng tự nhiên gián tiếp (ánh sáng ban ngày gần cửa sổ) hoặc sử dụng ánh sáng trắng từ đèn huỳnh quang để nhận diện mức độ vàng da của trẻ được rõ hơn.
Sử dụng ánh sáng tự nhiên để đánh giá hiện tượng vàng da ở trẻ
Các phương pháp điều trị vàng da sơ sinh hiệu quả
Tùy theo mức độ và nguyên nhân gây vàng da, Bác sĩ sẽ thăm khám cho trẻ và chỉ định các biện pháp điều trị thích hợp.
Vàng da nhẹ thường sẽ tự tự khỏi sau 1 tuần với trẻ đủ tháng và 2 tuần đối với trẻ non tháng. Chúng ta cần cung cấp đủ lượng sữa cho trẻ vì sẽ giúp thải bilirubin qua phân và nước tiểu.
Liệu pháp ánh sáng (thường gọi là chiếu đèn): là phương pháp điều trị chính cho bệnh vàng da tại bệnh viện bằng cách sử dụng ánh sáng xanh có bước sóng phù hợp. Phương pháp này khá hiệu quả và an toàn cho trẻ, thời gian chiếu đèn ngắn hay dài tùy thuộc vào nồng độ bilirubin trong máu và một số yếu tố đi kèm khác.
Liệu pháp ánh sáng là phương pháp điều trị chính cho trẻ bị vàng da
Thay máu: một số ít trường hợp trẻ tăng bilirubin quá cao mà các phương pháp điều trị khác không hiệu quả thì thay máu là phương pháp điều trị triệt để nhằm bảo vệ trẻ trước các biến chứng của vàng da do tăng bilirubin trong máu gián tiếp.
Tắm nắng không được khuyến cáo để điều trị bệnh vàng da cho trẻ sơ sinh. Tuy nhiên bố mẹ có thể bộc lộ trẻ dưới ánh sáng mặt trời gián tiếp để nhận định mức độ vàng da và đưa trẻ đi khám Bác sĩ chuyên khoa kịp thời để có biện pháp điều trị thích hợp. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp các bạn hiểu hơn về vàng da ở trẻ sơ sinh, từ đó lựa chọn phương pháp an toàn và khoa học để bảo vệ cho sức khỏe con em mình.
