Suy buồng trứng sớm (Premature Ovarian Insufficiency – POI) là một vấn đề sức khỏe cần được đặc biệt lưu tâm ở phụ nữ trẻ ngày nay. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tác động sâu sắc đến sức khỏe thể chất, tinh thần và chất lượng cuộc sống. Để hiểu rõ về POI, các bạn cùng mình tìm hiểu qua bài viết sau đây nhé.
1. Suy buồng trứng sớm là gì?
Suy buồng trứng sớm là tình trạng buồng trứng ngừng hoạt động bình thường ở phụ nữ trước tuổi 40. Điều này có nghĩa là buồng trứng mất khả năng sản xuất trứng và các hormone sinh dục nữ quan trọng như estrogen và progesterone.
Phân biệt với mãn kinh sớm:
Mặc dù cả hai đều xảy ra trước tuổi 40, sự khác biệt quan trọng là:
Suy buồng trứng sớm (POI): Khả năng hồi phục hoạt động của buồng trứng có thể xảy ra và có một tỷ lệ nhỏ phụ nữ vẫn có thể mang thai tự nhiên.
Mãn kinh sớm: Buồng trứng đã ngừng hoạt động hoàn toàn và vĩnh viễn, không còn khả năng rụng trứng và mang thai tự nhiên.
Suy buồng trứng sớm
2. Nguyên nhân suy buồng trứng sớm
Các nguyên nhân gây suy buồng trứng sớm rất đa dạng và trong nhiều trường hợp không xác định được (vô căn). Dưới đây là một số nguyên nhân đã được biết đến:
2.1. Yếu tố di truyền:
Các bất thường nhiễm sắc thể bao gồm chuyển đoạn giữa nhiễm sắc thể thường và nhiễm sắc thể giới tính X, hội chứng Turner, trisomy X, đột biến và tiền đột biến của những gen liên kết với nhiễm sắc thể X.
2.2. Bệnh tự miễn:
Hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào các mô của buồng trứng, gây tổn thương nang trứng.
Các bệnh tự miễn thường liên quan đến POI bao gồm viêm tuyến giáp tự miễn (Hashimoto), bệnh Addison, Lupus ban đỏ hệ thống,…
2.3. Điều trị y tế:
Hóa trị và xạ trị: Các phương pháp điều trị ung thư này có thể gây tổn thương đến mô buồng trứng và tăng quá trình thoái hoá nang noãn.
Phẫu thuật buồng trứng: Việc cắt bỏ một hoặc cả hai buồng trứng sẽ dẫn đến suy giảm hoặc mất hoàn toàn chức năng buồng trứng.
2.4. Nhiễm trùng:
Một số loại virus như virus quai bị, virus herpes simplex (HSV) có thể gây viêm buồng trứng, dẫn đến tổn thương và suy giảm chức năng buồng trứng.
2.5. Các yếu tố môi trường và lối sống:
Hút thuốc lá: Các chất độc hại trong khói thuốc có thể gây hại cho nang trứng.
Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Một số hóa chất có thể ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng.
Giảm cân quá mức: Có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng.
Căng thẳng kéo dài: Stress có thể ảnh hưởng đến sự điều tiết hormone và chức năng buồng trứng.
Để xác định nguyên nhân cụ thể gây suy buồng trứng sớm ở một người, cần có sự thăm khám và các xét nghiệm chuyên khoa của bác sĩ.
3. Dấu hiệu nhận biết
Rối loạn kinh nguyệt: Kinh nguyệt thay đổi thất thường, không đều. Chu kỳ kinh ngắn hơn, lượng kinh nguyệt thay đổi hoặc vô
Giảm ham muốn tình dục.
Khô âm đạo, gây khó chịu khi quan hệ tình dục.
Khó ngủ, mất ngủ.
Hay bị buồn nôn, chóng mặt.
Thay đổi tâm trạng, dễ lo lắng, cáu gắt.
Khó tập trung, suy giảm trí nhớ.
Da dẻ có dấu hiệu nhăn nheo, ngực nhão và xệ, tóc mỏng, dễ gãy rụng.
Ngực không còn săn chắc, bị chảy xệ.
4. Suy buồng trứng sớm có nguy hiểm không?
Suy buồng trứng sớm (POI) không chỉ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe tổng thể của phụ nữ. Dưới đây là một số nguy hiểm và biến chứng có thể xảy ra:
Vô sinh: Đây là ảnh hưởng rõ ràng và thường gây lo lắng nhất. Buồng trứng ngừng hoạt động hoặc hoạt động kém dẫn đến việc không thể rụng trứng hoặc trứng có chất lượng kém, gây khó khăn hoặc không thể mang thai tự nhiên.
Nữ giới còn trong độ tuổi sinh sản bị suy buồng trứng sớm cần có sự hỗ trợ của những phương pháp can thiệp thì mới có thể mang thai như: trữ noãn, xin noãn thụ tinh trong ống nghiệm để bảo tồn khả năng sinh sản.
Các vấn đề sức khỏe liên quan đến thiếu hụt estrogen: Buồng trứng sản xuất estrogen, một hormone quan trọng đối với nhiều chức năng của cơ thể. Khi buồng trứng suy giảm, lượng estrogen giảm sút có thể dẫn đến:
Loãng xương: Estrogen đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương. Thiếu hụt estrogen làm tăng nguy cơ loãng xương, khiến xương trở nên yếu và dễ gãy.
Bệnh tim mạch: Estrogen có tác động bảo vệ tim mạch. Sự thiếu hụt estrogen có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, như xơ vữa động mạch.
Các vấn đề về tiết niệu – sinh dục: Khô âm đạo, đau khi quan hệ tình dục, tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
Suy giáp: Mặc dù không trực tiếp gây ra, nhưng có mối liên hệ giữa POI và các bệnh tự miễn, trong đó có viêm tuyến giáp Hashimoto, có thể dẫn đến suy giáp.
Các vấn đề về tâm lý: Các triệu chứng giống thời kỳ mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi đêm, khó ngủ, cùng với việc đối diện với nguy cơ vô sinh có thể gây ra các vấn đề về tâm lý như lo âu, trầm cảm, và thay đổi tâm trạng.
5. Cách điều trị
Hiện tại, chưa có phương pháp nào có thể khôi phục hoàn toàn chức năng buồng trứng ở những người bị suy buồng trứng sớm. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị tập trung vào việc giảm nhẹ các triệu chứng, bảo vệ sức khỏe lâu dài và hỗ trợ khả năng sinh sản nếu mong muốn.
Đối với những phụ nữ mong muốn có con, xin noãn là phương pháp hiệu quả nhất đối với phụ nữ suy buồng trứng sớm mong con.
Đối với phụ nữ không còn có nhu cầu sinh con, chị em nên cân nhắc điều trị bằng liệu pháp hormone giúp cải thiện chất lượng cuộc sống vả ngăn ngừa các biến chứng do việc thiếu hụt nội tiết gây ra.
6. Phương pháp phòng ngừa
Cho đến nay, vẫn chưa có cách phòng ngừa suy giảm buồng trứng thực sự hiệu quả (POI). Nhiều trường hợp POI xảy ra tự phát hoặc do các yếu tố di truyền, bệnh tự miễn mà chúng ta khó can thiệp.
Phụ nữ suy buồng trứng sớm nguyên nhân di truyền cần phát hiện sớm, sàng lọc cho người thân trong gia đình (chị, em, con gái) và có biện pháp dự phòng.
Tuy nhiên, có một số biện pháp có thể giúp duy trì sức khỏe sinh sản tổng thể và giảm thiểu nguy cơ tiềm ẩn, mặc dù chúng không đảm bảo ngăn chặn hoàn toàn POI:
Duy trì lối sống lành mạnh
Chế độ ăn uống cân bằng, giàu dinh dưỡng.
Tập thể dục đều đặn.
Tránh các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.
Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại.
Quản lý căng thẳng: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố.
Khám phụ khoa định kỳ: Giúp phát hiện sớm các vấn đề bất thường ở hệ thống sinh sản.
Cẩn trọng khi điều trị các bệnh lý: Một số phương pháp điều trị như hóa trị, xạ trị có thể ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng. Nếu có thể, hãy thảo luận với bác sĩ về các biện pháp bảo vệ buồng trứng trước khi điều trị.
Dinh dưỡng lành mạnh
Điều quan trọng nhất là nhận biết sớm các dấu hiệu của suy buồng trứng sớm để có thể thăm khám và có các biện pháp can thiệp, hỗ trợ kịp thời.
Tóm lại, suy buồng trứng sớm là tình trạng suy giảm chức năng buồng trứng ở phụ nữ trẻ tuổi (<40 tuổi), gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sinh sản và sức khỏe tổng thể. Việc nhận biết sớm và tìm hiểu nguyên nhân là rất quan trọng để có hướng can thiệp và quản lý phù hợp, giúp giảm thiểu các nguy cơ và nâng cao chất lượng cuộc sống.
