Chất lượng noãn là một trong những yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của một chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON). Việc lựa chọn noãn chất lượng cao dựa trên phân tích hình thái học có thể làm tăng tỷ lệ thụ tinh, làm tổ và phát triển phôi sau này. Noãn bất thường về hình thái có thể được loại bỏ hoặc sử dụng nhưng làm giảm tỷ lệ phôi, tỷ lệ thai lâm sàng. Hãy cùng IVFMD tìm hiểu những bất thường noãn thường gặp và cũng nhau trả lời cho câu hỏi liệu bất thường noãn có khắc phục được hay không?
1. Một noãn bình thường có hình dạng như thế nào ?
Một noãn bình thường hình cầu phải có các đặc điểm sau:
- Đường kính khoảng 120 μm
- Tế bào chất đồng nhất, không có vật thể lạ bên trong
- Một thể cực duy nhất, đồng nhất
- Khoang PVS nhỏ, chỉ trong khu vực của thể cực
- Màng Zona Pellucida (ZP) đồng nhất có độ dày phù hợp
Sự hiện diện của thể cực đầu tiên ở noãn cho thấy noãn đã trưởng thành về nhân và thích hợp cho quá trình thụ tinh.
2.Thế nào là noãn bất thường về hình thái?
Hiện nay, chưa có xét nghiệm nào kiểm tra được chất lượng noãn. Noãn chỉ được quan sát thấy khi điều trị TTTON. Do đó, chất lượng noãn thường được đánh giá chủ yếu dựa trên các đặc điểm hình thái bên ngoài. Có khoảng 60 – 70% noãn sau chọc hút có mang ít nhất một đặc điểm bất thường. Những bất thường về hình thái noãn được phân thành hai loại:
- Bên trong tế bào chất (Ví dụ: không bào, thể vùi, mạng lưới nội chất trơn, độ mịn bào tương)
- Bên ngoài tế bào chất (Ví dụ: các bất thường ở màng ZP, khoang PVS rộng, sự phân mảnh thể cực và hình dạng noãn bất thường).
3.Noãn bất thường là do đâu?
Từ 35 tuổi trở đi, số lượng và chất lượng noãn bắt đầu giảm sút rõ rệt. Trong đó, chất lượng noãn thấp là một trong những nguyên nhân chính gây vô sinh ở nữ. Ngoài ra, các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung, buồng trứng đa nang hoặc thói quen sinh hoạt không lành mạnh (sử dụng các chất có hại như thuốc lá, rượu bia, chế độ ăn uống kém, căng thẳng, thiếu ngủ) làm tăng cường tạo ra các hormone (prolactin và cortisol) và gốc tự do ảnh hưởng đến chất lượng của noãn.
4.Ảnh hưởng của noãn bất thường
Chất lượng noãn liên quan trực tiếp đến khả năng sinh sản của người phụ nữ. Các bất thường hình thái noãn có thể gây khó khăn cho việc thụ tinh với tinh trùng. Bên cạnh đó, khi noãn già đi sẽ tăng tích lũy đột biến DNA có thể dẫn đến phôi bị lỗi gây sảy thai hoặc em bé sinh ra có thể bị rối loạn di truyền. Trong TTTON cũng vậy, chất lượng noãn rất quan trọng đối với sự thành công của một chu kỳ. Noãn thu được sau khi kích thích buồng trứng sẽ được quan sát trên kính hiển vi để đánh giá độ trưởng thành và hình dạng trước khi tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI). Tuy nhiên, không phải tất cả các noãn có bất thường về hình thái đều bị loại bỏ mà chỉ những noãn có bất thường nặng như noãn khổng lồ, noãn có nhiều thể cực nằm trong khoang PVS, … Mặc dù những noãn bất thường hình thái có thể ICSI nhưng có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ thai lâm sàng.
5. Noãn bất thường có khắc phục được không?
Điều quan trọng cần phải làm rõ là không có loại thuốc thần kỳ nào có thể cải thiện chất lượng noãn. Do đó, lựa chọn tốt nhất là sử dụng noãn càng sớm càng tốt. Chất lượng noãn sẽ giảm dần theo thời gian bất kể lối sống của bạn như thế nào. Tuy nhiên, có lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao, chế độ ăn phù hợp và cân bằng có thể làm chậm tốc độ suy giảm. Một nghiên cứu năm 2021 cho thấy hút thuốc, sử dụng rượu và tiêu thụ đường tinh luyện và chất làm ngọt nhân tạo có nhiều khả năng tạo ra hình thái noãn bất thường và làm giảm kết quả sinh sản. Mặt khác, tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại đậu và rau, cá và hoạt động thể chất có thể cải thiện hình thái noãn.
Trong TTTON, với các trường hợp bất thường noãn không thể tạo phôi có thể do bản chất của noãn hoặc do quá trình kích thích buồng trứng ảnh hưởng tới chất lượng noãn. Do đó, khi thực hiện chu kỳ mới bác sĩ hiếm muộn sẽ xem xét lại hồ sơ bệnh án và đưa ra phác đồ kích thích buồng trứng phù hợp để cải thiện chất lượng noãn. Tuy nhiên, với các bất thường noãn không thể thụ tinh thì không có cách khắc phục và có thể xem xét xin noãn người hiến tặng.
Tóm lại, chưa có kỹ thuật nào để kiểm tra rằng noãn chúng ta có tốt hay không nên việc có thể làm là sử dụng noãn khi còn trẻ và có lối sống lành mạnh để tăng khả năng mang thai. Nếu bạn đang điều trị TTTON và nhận được kết quả noãn bất thường không thể tạo phôi thì đừng bỏ cuộc. Bạn có thể đến các trung tâm Hỗ trợ sinh sản và đưa ra các kết quả trước đây để được tư vấn và hỗ trợ điều trị tiếp nhé.
Tác giả: CVPH. Nguyễn Thị Vân Anh – Đơn vị hỗ trợ sinh sản IVF Vạn Hạnh
