Hình dạng của tinh trùng bao gồm đầu, cổ, đoạn giữa và cấu trúc đuôi. Trong đó, hình dạng đầu rất quan trọng bởi vì có ảnh hưởng đến khả năng tinh trùng xâm nhập vào bề mặt bên ngoài của trứng và hoà tan chất liệu di truyền để thụ tinh. Khi đánh giá hình dạng, tinh trùng được quan sát dưới kính hiển vi và ước tính tỷ lệ tinh trùng có hình dạng bất thường. Trong điều trị hiếm muộn, hình dạng tinh trùng được sử dụng để chỉ định IUI, IVF hay ICSI. Hãy cùng IVFMD tìm hiểu thêm về hình dạng tinh trùng ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe sinh sản nam giới qua bài viết dưới đây bạn nhé!
Hình dạng tinh trùng được đánh giá như thế nào?
Hình dạng tinh trùng được đánh giá bằng một trong hai bộ tiêu chuẩn. Tiêu chuẩn của Kruger rất nghiêm ngặt và coi những bất thường nhỏ là bất thường. Hiện nay tại IVFMD đang áp dụng tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) linh hoạt hơn và không phân loại nhiều tinh trùng bất thường.
Một số phòng xét nghiệm sử dụng tiêu chuẩn Kruger để đánh giá khả năng sinh sản của cá nhân dựa trên hình dạng tinh trùng, và kết quả cho biết:
- Khả năng sinh sản cao khi có trên 14% tinh trùng có hình dạng bình thường.
- Khả năng sinh sản giảm nhẹ khi từ 4% đến 14% tinh trùng có hình dạng bình thường.
- Khả năng sinh sản giảm mạnh khi dưới 3% tinh trùng có hình dạng bình thường.
Năm 2021, WHO xem xét rằng 4% trở lên tinh trùng có hình dạng bình thường là lý tưởng cho khả năng sinh sản.
Hình dạng tinh trùng như thế nào là bình thường?
Tinh trùng được xem là bình thường khi cả đầu và đuôi phải bình thường. Tất cả tinh trùng nghi ngờ đều được xem như bất thường.
- Đầu mịn nhẵn, hình bầu dục, dài 5-6 micromet và chiều ngang 2,5-3,5 micromet
- Vùng thể cực đầu rõ ràng bao phủ 40% đến 70% vùng đầu tinh trùng.
- Không thấy bất thường ở cổ, thân hoặc đuôi
- Không có không bào lớn và không quá 2 không bào nhỏ chiếm lớn hơn 20% kích thước đầu của nó.
Tinh trùng có hình dạng bình thường có khả năng bơi tốt và bơi theo đường thẳng. Tinh trùng bình thường cũng sẽ chứa thông tin di truyền khỏe mạnh hơn so với tinh trùng có hình dạng bất thường.
Các dạng bất thường của tinh trùng
Tất cả nam giới, bất kể có khả năng sinh sản hay không, đều có tinh trùng có hình dạng bất thường trong một mức độ nhất định. Nguyên nhân của tinh trùng bất thường có thể bao gồm nhiệt độ tinh hoàn cao, tiếp xúc với hóa chất độc hại, nhiễm trùng hay có vấn đề về di truyền. Thuật ngữ y học cho việc tinh trùng có hình dạng bất thường ở một tỷ lệ cao được gọi là “Teratospermia”. Trong một số trường hợp, có thể thấy sự kết hợp giữa mật độ tinh trùng thấp hoặc khả năng di động tinh trùng thấp ở bệnh nhân mắc hội chứng này.
Tinh trùng đầu to: tinh trùng có đầu to hơn tinh trùng bình thường. Loại tinh trùng này thường chứa thêm các nhiễm sắc thể và gặp khó khăn trong việc thụ tinh với noãn. Tinh trùng đầu to có thể do đột biến đồng hợp tử của gen aurora kinase C gây ra. Loại bất thường về tinh trùng này có thể là do di truyền nên cha có thể truyền bệnh cho con trai của họ.
Tinh trùng đầu nhỏ, có ít hoặc không có acrosome: có thể bị khiếm khuyết acrosome (vùng cực đầu – một túi enzyme trong đầu tinh trùng dùng để xâm nhập vào noãn) hoặc bị suy giảm vật chất di truyền.
Tinh trùng có nhiều không bào: Không bào có thể thấy dưới kính hiển vi với độ phóng đại cao. Một số nghiên cứu cho thấy loại bất thường này có khả năng thụ tinh thấp, bên cạnh đó nghiên cứu khác lại không thấy có ảnh hưởng. Hiện tại vẫn chưa có bằng chứng cụ thể về mức độ gây hại nghiêm trọng từ bất thường này.
Tinh trùng đầu kim: một biến thể của tinh trùng đầu nhỏ, đầu tinh trùng có hình dạng như một cây kim và có ít hoặc không có DNA từ cha. Không có đầu thì việc thụ tinh tự nhiên là không thể và những người đàn ông này thường bị vô sinh nghiêm trọng do yếu tố nam. Sự xuất hiện của tinh trùng đầu kim có thể gợi ý đến tình trạng tiểu đường.
Globozoospermia: tinh trùng đầu tròn, có ít hoặc không có acrosome. Đây cũng là dạng bất thường nghiêm trọng thể hiện cấu trúc của tinh trùng thiếu các thành phần quan trọng cần thiết để kích hoạt noãn trong quá trình thụ tinh hoặc khi tinh trùng bắt đầu phân giải chất liệu DNA một cách quá sớm, trước khi tiếp xúc với noãn.
Ảnh hưởng của hình dạng tinh trùng đến khả năng sinh sản?
Mặc dù vấn đề phổ biến nhất gây vô sinh nam giới là số lượng tinh trùng ít, nhưng hình dạng của tinh trùng cũng đóng một vai trò quan trọng. Hình dạng tinh trùng có thể ảnh hưởng đến khả năng thụ tinh vì tinh trùng cần có đủ tiêu chuẩn để xâm nhập vào noãn. Nam giới có hình dạng tinh trùng bất thường vẫn có khả năng làm cha, nhưng có thể mất nhiều thời gian hơn và cần sự hỗ trợ từ chuyên gia hiếm muộn.
Các phương pháp như IUI/IVF/ICSI có thể giúp những người gặp vấn đề về hình dạng tinh trùng cải thiện cơ hội thụ tinh. Nghiên cứu cho thấy việc sử dụng chất chống oxy hóa trong thực phẩm bổ sung có thể cải thiện hình dạng tinh trùng.
Hình dạng tinh trùng chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới và còn có nhiều yếu tố khác cũng cần xem xét. Để cải thiện sức khỏe tinh trùng, nam giới có thể thay đổi chế độ ăn uống và lối sống của mình, bao gồm việc tập thể dục thường xuyên, giảm căng thẳng và ăn thực phẩm giàu chất chống oxi hóa. Nếu bạn có bất kì thắc mắc nào về sức khỏe sinh sản cũng như chất lượng tinh trùng có thể đến gặp bác sĩ để được thăm khám nam khoa và tư vấn cụ thể.