Có hơn 176 triệu phụ nữ trên thế giới có LNMTC, trong đó 50 – 80% phụ nữ có đau vùng chậu và 50% phụ nữ có hiếm muộn.
Lạc nội mạc tử cung là gì
Lạc nội mạc tử cung là một bệnh lý mạn tính được định nghĩa là sự xuất hiện của mô giống nội mạc tử cung ở ngoài buồng tử cung. Đặc điểm của mô nội mạc tử cung là sẽ bong tróc và xuất huyết có tính chu kỳ dưới sự tác động của các nội tiết sinh dục nữ (estrogen và progesterone). LNMTC ảnh hưởng đến 5 – 10% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Phụ nữ có lạc nội mạc tử cung có nguy cơ hiếm muộn cao gấp đôi so với phụ nữ không có lạc nội mạc tử cung.
Triệu chứng thường gặp nhất của LNMTC là đau vùng chậu, đau bụng kinh và hiếm muộn. Có hơn 176 triệu phụ nữ trên thế giới có LNMTC, trong đó 50 – 80% phụ nữ có đau vùng chậu và 50% phụ nữ có hiếm muộn.
Lạc nội mạc tử cung và hiếm muộn
Phụ nữ có LNMTC có nguy cơ hiếm muộn cao gấp đôi so với phụ nữ không có LNMTC.
Theo các nghiên cứu, nguyên nhân dẫn đến hiếm muộn ở LNMTC có thể do:
- Sự biến dạng cơ học của giải phẫu vùng chậu khi có LNMTC chèn ép.
- Suy giảm số lượng và chất lượng noãn (trứng).
- Suy giảm số lượng và chất lượng phôi.
- Thay đổi chức năng của hệ miễn dịch.
- Rối loạn điều hòa chức năng nội tiết và khả năng tiếp nhận của nội mạc tử cung.
Điều trị LNMTC chưa phù hợp cũng có thể liên quan đến hiếm muộn. Phương pháp điều trị nội khoa nhằm giảm bớt các cơn đau do LNMTC sẽ gây ức chế phóng noãn (rụng trứng). Phương pháp phẫu thuật cắt bỏ khối u LNMTC có thể làm ảnh hưởng đến buồng trứng, dẫn đến giảm số lượng noãn.
Thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) hiện đang là phương pháp điều trị hiếm muộn hiệu quả nhất ở phụ nữ có LNMTC.
Ảnh hưởng của lạc nội mạc tử cung lên chất lượng noãn
LNMTC, đặc biệt là LNMTC ở buồng trứng đã được chứng minh có ảnh hưởng bất lợi đến chất lượng và số lượng noãn. Một nghiên cứu đã chứng minh khi thực hiện kỹ thuật trưởng thành noãn non trong ống nghiệm (IVM), số lượng và chất lượng noãn non có thể nuôi đến noãn trưởng thành (noãn có thể thụ tinh được) thấp hơn đáng kể ở những bệnh nhân có LNMTC.
Một số nguyên nhân dẫn đến giảm số lượng và chất lượng noãn ở bệnh nhân LNMTC là:
- Rối loạn điều hòa quá trình sản xuất nội tiết
LNMTC đã được chứng minh có gây ảnh hưởng đến sinh lý bình thường trong quá trình sản xuất estradiol, một nội tiết rất quan trọng cho sự hình thành và phát triển nang noãn. Phụ nữ có LNMTC có nồng độ estradiol trong máu thấp hơn so với phụ nữ không có LNMTC vào ngày bắt đầu trưởng thành noãn.
Một số bằng chứng khác lại cho rằng nồng độ progesterone tăng cao sau khi phóng noãn (rụng trứng) cũng ảnh hưởng đến sự trưởng thành bình thường của noãn.
- Rối loạn môi trường bên trong tế bào noãn
Trong quá trình trưởng thành noãn, thoi vô sắc đóng một vai trò quan trọng. Tuy nhiên, LNMTC có thể là nguyên nhân làm gián đoạn sự xuất hiện của thoi vô sắc.
Môi trường viêm gây ra do LNMTC cũng được cho là nguyên nhân làm giảm chất lượng noãn.
- Hàm lượng ty thể trong tế bào chất thấp
Tế bào chất rất quan trọng đối với năng lực của noãn và sự phát triển của phôi. Đặc biệt, tế bào chất của noãn trưởng thành có số lượng ty thể rất cao so với tế bào khác. Số lượng ty thể ít sẽ ảnh hưởng đến quá trình thụ tinh của noãn và sự phát triển của phôi. Một nghiên cứu đã ghi nhận rằng noãn của phụ nữ có LNMTC có tỷ lệ ty thể bất thường cao hơn và số lượng ty tể thấp hơn so với phụ nữ không có LNMTC.
Điều trị lạc nội mạc tử cung
Hiện chưa có phương pháp nào điều trị dứt điểm LNMTC. Điều trị LNMTC chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ sinh sản. Tùy thuộc vào độ tuổi, tình trạng mãn kinh và nhu cầu sinh con mà bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị.
- Điều trị hỗ trợ sinh sản: Đối với phụ nữ chưa có con hoặc vẫn có nhu cầu sinh thêm con, TTTON là phương pháp hỗ trợ sinh sản tối ưu nhất cho đến hiện tại.
- Điều trị triệu chứng: Sử dụng thuốc giảm đau kháng viêm non-steroid hoặc thuốc nội tiết theo chỉ định của bác sĩ để giảm các triệu chứng đau.
- Cắt tử cung: Đây là phương án áp dụng cho trường hợp LNMTC trong cơ tử cung gây đau dữ dội, điều trị nội khoa không đáp ứng hoặc đã có đủ con. Tuy nhiên, nhiều trường hợp LNMTC phân tán ở nhiều nơi ngoài vị trí tử cung nên cắt tử cung không giải quyết tất cả nguyên nhân gây đau. Vì thế, cần kết hợp nhiều phương pháp điều trị vừa phẫu thuật, vừa điều trị nội khoa, vừa thay đổi lối sống.
Điều trị lạc nội mạc tử cung
Tóm lại, LNMTC đã được nhiều nghiên cứu trên thế giới chứng minh là có ảnh hưởng đến chất lượng noãn. Tuy nhiên, trong quá trình điều trị TTTON, bác sĩ sẽ có những phác đồ hỗ trợ giúp bạn tối ưu hoá tỷ lệ thành công. Vậy nên đừng quá lo lắng nếu bạn có LNMTC. Điều bạn cần làm là chuẩn bị cho bản thân một kiến thức tốt, một tâm lý vững và một niềm tin đối với điều mà bạn mong đợi, bạn nhé!
Tác giả: NHS. Trần Đinh Mỹ Tiên – Đơn vị Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Mỹ Đức
